သင်ကိုယ်တိုင်မှ စတင်ပြီး အွန်လိုင်းလိမ်လည်မှုနှင့် လှည့်ဖြားမှုများမှ ကာကွယ်ပါ
၁။ Online လိမ်လည်မှုများနှင့်ပတ်သက်၍ သိကောင်းစရာများ
နည်းပညာဖွံ့ဖြိုးမှုနှင့်အမျှ လူမှုကွန်ရက်အသုံးပြုမှုများလာသည်နှင့်တပြေးညီ Online အခြေပြုလိမ်လည်မှုများလည်း များပြားလာသည်မှာ ယနေ့ခေတ်ပြည်သူများကြားတွင် အရေးကြီး သော ပြဿနာတစ်ခုဖြစ်လာပါပြီ။
၂။ Online လိမ်လည်မှုဆိုတာဘာလဲ
Online လိမ်လည်မှုဆိုသည်မှာ တယ်လီ ဖုန်း၊ လူမှုကွန်ရက်၊ Website၊ Application များနှင့် Internet banking စသည့် အွန်လိုင်းပလက်ဖောင်း များကိုအသုံးချကာ အများပြည်သူများထံမှ ငွေကြေး သို့မဟုတ် ကိုယ်ရေးကိုယ်တာ အချက် အလက်များကို လိမ်လည်လှည့်ဖြား၍ရယူခြင်း ဖြစ် သည်။ ယင်းတို့တွင် အသုံးများလာသည့် ဝန်ဆောင်မှု များဖြစ်သော Mobile Banking၊ Mobile Pay စသည်တို့ကို လိမ်လည်မှုကြားခံအဖြစ် အသုံးပြုလာကြကြောင်း တွေ့ရှိရပါသည်။
၃။ အများဆုံးတွေ့ရသည့် Online လိမ်လည်မှုပုံစံ (၅) မျိုး
အထင်ရှားဆုံး Online လိမ်လည်မှုပုံစံများမှာ –
• Application များ၊ Website၊ Facebook အတုများ အသုံးပြု၍ သတင်းအချက်အလက် များ ရယူပြီး လိမ်လည်ခြင်း(Phishing Fraud)
• ဘဏ်နှင့် ငွေရေးကြေးရေးအဖွဲ့အစည်းများ သို့မဟုတ် မိုဘိုင်းငွေကြေးဝန်ဆောင်မှု လုပ်ငန်းများ၏ ဝန်ထမ်း အယောင်ဆောင်၍ လိမ်လည်ခြင်း၊ (Social Media and Telecommunication Fraud)
• အွန်လိုင်းပေါ်တွင် ခင်မင်ရင်းနှီးအောင်ပြုလုပ်၍ လိမ်လည်ခြင်း (Online Romance Fraud)
• အရောင်းအဝယ် လုပ်ငန်းများ၊ ရင်နှီးမြုပ်နှံမှုလုပ်ငန်းများကို အကြောင်းပြ၍ လိမ်လည်ခြင်း (Online Trading / Trading Platform Fraud)
• အလုပ်အကိုင် အခွင့်အလမ်းများရရှိမည်ဟု အကြောင်းပြ၍ လိမ်လည်ခြင်း (Employment Scam)
၄။ အခြားသော Online လိမ်လည်မှုနည်းလမ်းများ
• လိမ်လည်အလှူခံခြင်း၊
• Online shop live sale များအောက်မှ ဝင်ရောက်၍ ဝယ်ယူသူများထံ Online Shop Account အတုဖြင့် သွားရောက် လိမ်လည် ခြင်း၊
• ဗေဒင်ယတြာအစီအမံဆရာ အယောင်ဆောင် Account အတုများပြုလုပ်၍ ငွေများ အကြိမ်ကြိမ် လွှဲခိုင်းကာလိမ်လည်ခြင်း၊
• အတိုင်ပင်ခံ Account အတုများပြုလုပ်ပြီး ကိုယ်ရေးအချက်အလက်များရယူ၍ ခြိမ်းခြောက်လိမ်လည်ခြင်း၊
• ပွဲအခမ်းအနား ဖိတ်ကြားယောင်ဆောင်၍ ကံစမ်းမဲဖောက်ပေးမည်ဟုဆိုကာ မက်လုံး ပေးလိမ်လည်ခြင်း၊
• အုပ်ချုပ်ရေးအာဏာပိုင်အယောင်ဆောင်၍ ခြိမ်းခြောက်လိမ်လည်ခြင်း၊ အစရှိသဖြင့် Online လိမ်လည်မှုများ ကျူးလွန်လျှက်ရှိကြောင်း တွေ့ရှိရပါသည်။
၅။ လိမ်လည်သူများ၏ပုံစံနှင့်သဘောထား
• တစ်ဦးတည်းမဟုတ်ပဲ အုပ်စုဖွဲ့လုပ်ကိုင်ခြင်း
• IT နည်းပညာတတ်ကျွမ်းသူများပါ ပါဝင်ခြင်း
• Webpage၊ Application အတုများဖန်တီး ခြင်း
• အထင်ကြီးအောင် အသွင်အပြင်ပြုလုပ်ခြင်း
• တချို့အမှုများတွင် ခြိမ်းခြောက်၍ အတင်းအကြပ် ပါဝင်စေခြင်း
၆။ Online လိမ်လည်မှုများကို ကာကွယ်ရန်အတွက် အကြံပြုချက်များ
• ကိုယ်ရေးကိုယ်တာအချက်အလက် (CSC၊ Password) တို့အား မည်သည့်သူကိုမဆို လွယ်ကူစွာ မပေးအပ်ရန်
• မသိရှိသော Application များကို Download မလုပ် ရန်
• သေချာသောအဖွဲ့အစည်း / လူပုဂ္ဂိုလ်ကိုသာ ယုံကြည် ဆက်သွယ်ရန်
• ကိုယ်နှင့်ဆက်သွယ်သူ၏ KYC (Know Your Customer) အချက်အလက်များကို စစ်ဆေးမှု မပြုမီ ယုံကြည်မှု အလုံးစုံမထားရန်
• မသိရှိ / မရင်းနှီးသူများ၏ အကြံဉာဏ်များကို လွယ်လင့် တကူမလိုက်နာရန်
• မသိရှိသူများမှ ပေးပို့လာသော Online Link များအား အလွယ်တကူဝင်ရောက်ခြင်းမပြုရန်